Safran yetiştiriciliği, 20 cm ile 30 cm yüksekliğe kadar büyüyen ve sonbaharda yeşil yapraklı mor çiçekler üreten soğanlı bir bitkidir. Dünyanın en pahalı baharatı olarak bilinir. Bunun nedeni çok az yetiştirilmesidir. Elde edilmesindeki zorluk, yüksek fiyatının sebebidir.
Bitki triploid kategorisine aittir. Tohumları mümkün değildir. Dikimi, safran soğanı olarak bilinen orijinal alanında gerçekleşir. Safran yetiştiriciliğinde ekilenlere de safran denir.
Safran dünyanın çeşitli bölgelerinde yetiştirilmektedir. Safran, bol safranı ülkemizde kültürü yapılan tek türlü olması nedeniyle ülkemizde çok iyi bilinmektedir. Safran sadece 9 dekarlık bir alanda yetiştirilmektedir.
İklim Koşulları:
Safran yetiştiriciliği için gerekli iklimsel özellikler bağcılık için olanlara çok benzer. Net bir sıcaklık aralığı verilememektedir. Araştırmacılar safranın rüzgardan korunan güney yamaçlarda çok başarılı bir şekilde üretilebileceğini belirtmişlerdir. Safran yetiştiricileri öğleden sonra gölgelenmeyen safranı yüksek kaliteli olarak tanımlamaktadır.
Safran Yetiştiriciliğinde Toprak Koşulları:
Safran yetiştirmeyi planlayanların uygun toprak koşulları için hazırlık yapmaları gerekir. Toprak yapısının sıkıştırılmamış olması çok önemlidir. Safran gevşek toprakları tercih eder. Toprağın taşlardan arındırılmış olması çok önemlidir. İyi drenajlı topraklarda safran yetiştirmek yüksek düzeyde verimle sonuçlanır.
Toprak Hazırlığı:
Safran dünya çapında en yaygın olarak yetiştirilen bitkilerden biridir ve yetiştirmesi sürecinde nadir sistemleri uygulanır. Safranın yetiştiği toprak bir yıl boyunca nada sabırakılır. Ekim zamanı gelene kadar toprağın ekime hazır olması gerekir. Toprağı ekim için uygun hale getirmek için kazayağı, çapa makinesi tırmık ve pulluk kullanın.
Yabani otları ve tohumları topraktan uzaklaştırmak çok önemli bir görevdir. Yabani otlar ekimden önce toplanmalıdır. Çünkü safran ekildikten sonra yabani otları temizlemek çok zordur.
Dikim Zamanı:
Safran Ağustos ayında ekilmelidir. En fazla ekim tarihi Eylül ayının ilk haftasıdır. İlk yıl verim yüksek olmayabilir. Yüksek verim için safran soğanları en az 15-20 mm çapında olmalıdır. Yapılan çalışmalar soğan yaşını arttıkça çiçek veriminin de arttığını göstermektedir.
Safran Yetiştiriciliğinde Ekim İşlemi:
Toprak ekime uygun hale geldikten sonra 30-45 cm aralıklarla ekime başlanır; 10-12 cm’lik safran soğanları 10 cm derinlikteki açık sıralara, sıraların 10 cm yukarısından seçilerek ekilir.
Üstlerini tamamen yanmış inek gübresi ile örtün. 8-10 cm derinliğinde kompost ile doldurun. Kalan birkaç santimetre toprakla örtülür ve böylece ekim tamamlanır.
Ekim işlemindeki soğan miktarı bir dizi faktöre bağlıdır. Ortalama bir değer elde etmek için 1 dekara 150 kg ile 600 kg arasında ekim yapılmalıdır.
Safran Yetiştiriciliğinde Gübreleme İşlemi:
Safran yetiştiriciliğinde gübre uygulama prosedürü çok standarttır. Sığır gübresi nada döneminde uygulanır. İyi işlenmiş topraklarda, gübre toprak yapısına tamamen entegre olur ve topraktaki organik madde eksikliğini telafi eder. Gübreler ekim zamanında tohumlara eklenir, böylece tüm ihtiyaçlar karşılanmış olur.
Gübre hem nadaş hem de ekim dönemlerinde uygulanırsa, söküm yapılmadan dört yıl boyunca üretim elde edilebilir. Bitkinin yoğunluğuna bağlı olarak bu süre beş yıla kadar uzayabilir.
Safran Yetiştiriciliğinde Sulama Süreci:
Safran Yetiştiriciliği hasadı Temmuz ayının başında gerçekleşir. Bu işlemi gerçekleştirmek için yaprakların tamamen kurutulması gerekir. Sökülen soğanlar serin ve kuru bir yerde saklanır; Ağustos ortasında yeni tarlalarda ekim işlemleri gerçekleştirilir. Dikimden sonra aşırı sulamaya gerek yoktur. Çiçeklenmeden önce yapılan sulamanın verimi artırdığı görülmüştür. Çiçeklenme döneminde yapılan sulama bitkiye ciddi zarar verebilir. Çiçeklenme dönemi sona erdiğinde, sulama gerektiği gibi uygulanabilir. Bahar beklenenden daha kurak geçtiyse, sulama uygun bir karar olabilir.
Safran Yetiştiriciliğinde Yabancı ot kontrolü:
Safran Yetiştiriciliği yapılırken yabancı ot kontrolü çok dikkatli yapılmalıdır. Herbisit kullanımı son derece yanlıştır. Yabancı otlar safrandan mekanik mücadele ile uzaklaştırılır. Bunun yapılırken safrana zarar vermemeye özen gösterilmelidir.
Hasat ve Kurutma İşlemi:
Koparılan sapları ve yaprakları havalandırmalı bir fırında veya kurutma dolabında 30°C’de saklayın. Kurutma için 24-26 saat yeterlidir. Kurutulan ürün ahşap kutularda veya koyu renkli cam kavanozlarda saklanmalıdır. Kuru, serin ve ışıksız bir ortamda saklanması önemlidir. Bu şekilde safran hasadı tamamlanmış olur.
